Początkowo wymieniano je dwa razy do roku, na Boże Narodzenie i Wielkanoc, a później także przed ważnymi uroczystościami rodzinnymi. Już w 1924 r. wyróżniano trzy typy wycinanek: proste – wycięte z arkusza, symetryczne – uzyskiwane ze złożenia arkusza oraz wyklejanki z różnokolorowych elementów. Wycinanki powstawały za pomocą nożyc do strzyżenia owiec, bez uprzedniego szkicu na papierze. Motywy czerpano z pisanek, skrzyń malowanych oraz haftów. Poza zdobieniem izb wykorzystywano wycinanki także do dekoracji gwiazd kolędniczych czy szopek bożonarodzeniowych. Do najważniejszych regionów wycinankarstwa zaliczyć można: region łowicki, kurpiowski, gąbiński, rawski, opoczyński, sieradzki, kielecki, kołbielski, lubelski i garwoliński. Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę wycinanek z wybranych regionów. Region łowicki jest jedynym w Polsce, gdzie wykonuje się wycinanki wielobarwne z użyciem kontrastowych kolorów. Wyróżnić można trzy podstawowe ich rodzaje: kodry (tafle) – wyklejanki o tematyce roślinnej i obrazkowej, tasiemki – wyklejanki wykonane na dwóch papierowych wstęgach sklejonych rąbkiem u góry, rozchylonych u dołu i zakończonych ząbkami przypominającymi frędzle, oraz gwiozdy – wielobarwne formy o motywach roślinnych, zoomorficznych i antropomorficznych naklejane na biały krążek papieru o ząbkowanych brzegach. Z kolei w wycinance kurpiowskiej wyróżnić można: leluje – jednobarwne lub wielobarwne wycinanki w formie drzewek wychodzących z wazonu, gwiazdy – jednobarwne wycinanki koliste dawniej wzbogacane w środku kolorowymi akcentami, wielobarwne wyklejanki: koguty, pawie, konie z jeźdźcami, wstęgi – wielobarwne wyklejanki złożone z gwiazdy oraz dwóch pasów kolorowego papieru oraz zielka – wielobarwne lub jednobarwne kompozycje nawiązujące formą do kwiatów doniczkowych. Wycinanki otwocko-garwolińskie to przede wszystkim sylwetki ludzi zwane lalkami, formy kogutów, gołąbków i innych ptaków. Popularne były fryzy – kompozycje pasowe. Podobne wycinanki występują w regionie Kołbielska, także jednobarwne, głównie lalki z całującymi się kogutkami, a także fryzy złożone z lalek i kogutków. Najbardziej popularnymi wzorami w regionie rawskim były jednobarwne rózgi, kółka oraz wycinanki kwadratowe i wstążki łączone u góry kwadratem lub kółkiem. Sztuka wycinankarstwa prawie zupełnie zanikła już w regionie sieradzkim, gdzie obecnie zajmuje się nią zaledwie kilka twórczyń. Najbardziej znane są tu wielobarwne mazury, często łączone ze wstęgami. Współcześnie kunszt wycinankarski można niestety podziwiać głównie w muzeach oraz na różnego rodzaju imprezach folklorystycznych. 

Oprac. Małgorzata Pietrzak