„Ożywiamy dziedzictwo”
60 lat Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
W tym roku obchodzimy 60-lecie istnienia Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. To doskonała okazja, aby przybliżyć historię muzeum, początki rolniczego muzealnictwa, a także aktualną działalność oraz refleksje na temat przyszłości tego typu instytucji. Naszą misją jest nie tylko gromadzenie i ochrona dziedzictwa rolniczego, ale także angażowanie publiczności w popularyzację wiedzy związanej z naszymi zbiorami. Promujemy kulturę, historię oraz tradycje wsi i produkcji żywności. Jako strażnicy niematerialnego dziedzictwa staramy się również przekazywać dawne umiejętności i rzemiosła. Nasza działalność opiera się na szerokiej współpracy z przedstawicielami kultury, nauki, organizacjami oraz instytucjami publicznymi, które wspierają rozwój i edukację społeczeństwa.
Jubileusz 60-lecia odbywa się pod hasłem „Ożywiamy dziedzictwo”. Nasze zbiory stanowią unikatową i cenną kolekcję dokumentującą historię rolnictwa, wyróżniającą się na tle nielicznych muzeów o podobnej tematyce w Polsce i Europie. Zgodnie z „Kodeksem Etyki ICOM dla Muzeów”, instytucje te „przyczyniają się do poznawania, rozumienia i promowania dziedzictwa naturalnego i kulturalnego”. Idąc w tym kierunku, staramy się maksymalnie wykorzystać potencjał naszych różnorodnych zbiorów. Nasza misja nie ogranicza się jedynie do gromadzenia i zachowania reliktów przeszłości. Poszukujemy innowacyjnych sposobów prezentacji eksponatów, umieszczając je w autentycznym kontekście historycznym. Intensyfikujemy także działania mające na celu przywracanie funkcjonalności dawnym urządzeniom technicznym. Obraliśmy ścieżkę interaktywnej komunikacji z odwiedzającymi, aby każdy mógł odkrywać bogactwo rolnictwa europejskiego poprzez wielozmysłowe doświadczenia. Promujemy kulturę, historię i tradycje związane z wsią i produkcją żywności. Współpracujemy z przedstawicielami świata kultury i nauki, organizacjami oraz instytucjami publicznymi, a także utrzymujemy kontakty z muzeami rolniczymi na całym świecie, działając w ramach Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzeów Rolniczych (AIMA).
Ożywiamy dziedzictwo
W Muzeum prowadzimy hodowlę zwierząt gospodarskich, które uczestniczą w pokazach polowych i gospodarskich. Dużym zainteresowaniem cieszą się nasze żywe ekspozycje, takie jak sad z dawnymi odmianami drzew i krzewów owocowych, herbarium oraz poletka z tradycyjnymi roślinami uprawnymi. Ich interaktywny charakter przyciąga zwiedzających w każdym wieku. W zabytkowej gorzelni z XIX wieku warzymy rzemieślnicze piwo, co stanowi dodatkową atrakcję.
Na muzealnych polach prezentujemy maszyny i urządzenia, które rolnicy „porzucili” kilkadziesiąt lat temu. W trosce o zachowanie dziedzictwa przemysłowego uruchamiamy te zabytkowe sprzęty na potrzeby pokazów. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest lokomobila drogowa z 1919 roku, produkcji fabryki Hipolita Cegielskiego, którą można podziwiać w ruchu, np. podczas napędzania młocarni czy udziału w paradach.
Muzeum w Szreniawie troszczy się także o niematerialne dziedzictwo kulturowe wsi. Naszym zadaniem jest chronić przed zapomnieniem tradycje, przekazy ustne, widowiska, obrzędy, święta, praktyki oraz dawne umiejętności. Archiwizujemy filmy, fotografie, wydajemy publikacje oraz bierzemy udział w projektach badawczych, prowadząc rozmowy z mieszkańcami i dokumentując ich życie.
Muzeum organizuje co miesiąc wydarzenia, które promują dziedzictwo polskiej wsi, takie jak jarmarki wielkanocne i bożonarodzeniowe oraz festyny poświęcone tradycjom rolniczym. Te edukacyjne i popularyzatorskie imprezy odgrywają kluczową rolę w zachowaniu i promowaniu tradycji związanych z rolnictwem i przetwórstwem.
W ramach działalności edukacyjnej oferujemy szeroką gamę lekcji, pokazów i warsztatów dostosowanych do różnych grup wiekowych. Organizujemy specjalne zajęcia dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami, a grupy szkolne mogą wziąć udział w warsztatach poświęconych obrzędowości wielkanocnej, bożonarodzeniowej oraz pracom jesiennym w gospodarstwie wiejskim. Popularnością cieszą się zajęcia o tematyce kulinarnej, które pozwalają uczestnikom odkrywać dziedzictwo za pomocą zmysłów.
Jesteśmy blisko naszej społeczności, także online. Aktywnie działamy na muzealnych profilach w mediach społecznościowych, prowadząc konkursy i publikując filmy edukacyjne. Muzeum pozostaje atrakcyjnym miejscem spędzania czasu, gromadząc rocznie, wraz z oddziałami, ponad 120 tysięcy odwiedzających.
Jubileusz
Główne obchody jubileuszowe, zaplanowane na wrzesień, odbędą się pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Marszałka Województwa Wielkopolskiego. Ważnym elementem uroczystości jest XI Międzynarodowa Konferencja Konserwatorska, organizowana w dniach 24-26 września, pod hasłem „Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów”. To wydarzenie, które odbywa się co dwa lata, gromadzi specjalistów z dziedziny muzealnictwa, konserwacji, nauki oraz zarządzania muzeami, tworząc przestrzeń do wymiany doświadczeń. Wszystkie referaty i komunikaty zostaną opublikowane we współpracy z Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk.
27 września w Muzeum w Szreniawie odbędzie się uroczyste spotkanie z udziałem przedstawicieli władz centralnych, wojewódzkich i samorządowych, współpracujących instytucji oraz obecnych i byłych pracowników Muzeum. Podczas uroczystości zostaną wręczone odznaczenia państwowe i regionalne dla osób zasłużonych dla polskiej kultury, muzealnictwa rolniczego oraz promocji dziedzictwa wsi. Program obejmuje również zwiedzanie Muzeum oraz poczęstunek oparty na tradycyjnych produktach regionalnych, a zwieńczeniem dnia będzie występ artystyczny z premierowym wykonaniem utworu skomponowanego specjalnie na 60-lecie Muzeum.
Obchody rocznicowe to również atrakcje dla zwiedzających
Dla zwiedzających zaplanowano weekend pełen atrakcji. 28-29 września odbędzie się impreza „Retro Show”, podczas której będzie można zobaczyć paradę zabytkowych ciągników rolniczych i lokomobilę parową z 1919 roku, a także pokazy działania dawnych maszyn rolniczych. W programie znalazły się również prezentacje orki i bronowania z wykorzystaniem zwierząt gospodarskich, stanowiska omłotowe, kulinarne i rękodzielnicze, atrakcje dla dzieci, projekcje filmów archiwalnych z zasobów Muzeum oraz występy artystyczne.
Z okazji jubileuszu przygotowano także wyjątkową wystawę czasową „Chłop-niewolnik? Opowieść o pańszczyźnie”, którą będzie można oglądać do 10 października. Wystawa, podzielona na dziewięć sekcji tematycznych, prezentuje historię pańszczyzny od XV do XIX wieku, ukazując dramatyczne losy polskiej wsi. Towarzyszą jej katalog, ulotka i audioprzewodnik.
W ramach jubileuszu ogłoszono także Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny „Wieś/miasto”, którego celem jest dokumentacja współczesnej wsi oraz jej przemian, a także rosnąca obecność rolnictwa w miastach. Wystawa pokonkursowa odbędzie się w Spichlerzu na terenie folwarku w Szreniawie, a najlepsze prace zostały opublikowane w albumie towarzyszącemu temu wydarzeniu.
Na ten szczególny rok zaplanowano również szereg wydawnictw, w tym katalog prezentujący sześć dekad rozwoju kolekcji, jubileuszowy numer „Rocznika Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie”, książkę rolniczą dla młodych odbiorców oraz tekę „Vivarium” z fotografiami polskich ras zwierząt gospodarskich autorstwa Macieja Fiszera.
Identyfikację graficzną jubileuszu opracowała dr Agata Kulczyk z Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Jej plakat nawiązuje do tradycji graficznej Zbigniewa Kaji, który w latach 60. i 70. tworzył plakaty dla Muzeum w Szreniawie.
Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie rozwijało się przez sześć dekad dzięki wizji poszczególnych dyrektorów, zaangażowaniu wyspecjalizowanej kadry oraz wsparciu wielu instytucji i osób dbających o rolnicze dziedzictwo. Jako samorządowa instytucja kultury, nasze muzeum stało się miejscem popularyzującym rolnicze i kulturowe dziedzictwo polskiej wsi, przyciągając zarówno zwiedzających, jak i uczestników licznych wydarzeń edukacyjnych, a także sprzyjając integracji społeczności. Jubileusz to nie tylko czas świętowania, ale także moment na refleksję nad dotychczasowymi osiągnięciami oraz podkreślenie roli muzealnictwa rolniczego w Polsce.
Plakat jubileuszowy
Grafika na awersie składanego plakatu jubileuszowego nawiązuje do tradycji prac graficznych Zbigniewa Kaji (1924-1983), który w 1966 i 1974 roku zaprojektował plakaty promocyjne dla Muzeum Rolnictwa w Szreniawie. Z kolei na rewersie znajdują się informacje na temat historii i teraźniejszej działalności naszego Muzeum oraz obchodów jubileuszowych.
Dojazd do Muzeum:
– pociągiem Kolei Wielkopolskich z Dworca Głównego lub przystanku Dębiec – podróż trwa ok. 20 min (przystanek Szreniawa znajduje się tuż przy Muzeum); odjazdy pociągu ze stacji Poznań Główny w kierunku Szreniawy w dni powszednie o godz. 9:56 i 11:48,
– autobusami linii nr 703, 705,707 z przystanku Górczyn PKM.