Stelmacharnia/ Wheelwright’s workshop (24)

Wystawa udostępniona została w nowym budynku stelmacharni, w kompleksie XIX-wiecznych zabudowań byłego folwarku w Szreniawie. Kołodzieje (z języka niemieckiego zwani też stelmachami, stąd stelmacharnia na określenie warsztatu pracy rzemieślnika) i kowale, stanowili najliczniejsza grupę rzemieślników pracujących niegdyś na zasadzie kontraktu, na potrzeby majątków ziemskich (folwarków, dworów). Nowy budynek stelmacharni, podobnie jak to miało miejsce od połowy XIX wieku w folwarkach, jest murowany z cegły i łączony wiatą, z murowanym również z cegły, budynkiem kuźni. Takie umiejscowienie warsztatów pracy właśnie tych dwóch rzemieślników nie jest przypadkowe, gdyż obaj rzemieślnicy z sobą ściśle współpracowali. Tak było również w przypadku majątku w Szreniawie. 

Założeniem aranżacji wystawy było połączenie przeszłości – aspekt historyczny wystawy, z teraźniejszością – interaktywna wystawa stała i multimedialne środki wyrazu. Historia rzemiosła zawarta została w prezentowanych, często XIX- wiecznych obiektach muzealnych tj. w narzędziach i sprzęcie stanowiących niegdyś wyposażenie warsztatów rzemieślniczych, jak również w prezentowanych konkretnych wyrobach – efektach pracy kołodzieja. Podstawowe wyposażenie warsztatu stanowią tzw. koziołki kołodziejskie – urządzenia ułatwiające budowę, jak i naprawę kół i piast kół, stół kołodziejski, tzw. strugnica, ława kołodziejska, tokarnia, imadła, kozły do cięcia drewna, oraz drobniejsze narzędzia, m.in. topory, piły, heble, dłuta, świdry, cyrkle, znaczniki, kątowniki, cyrkle. Wśród wielu narzędzi wyposażających warsztat kołodzieja, a powstałych we współpracy z kowalem, są na przykład świdry łyżkowe, dłuta, przyrządy do wiercenia otworów w buksach, noże tokarskie.

Charakterystycznym zajęciem kołodzieja było wykonywanie kół, np. do narzędzi rolniczych, głównie pługów i radeł. Początkowo obwody kół wytwarzano z elementów giętych, jednego lub dwóch, a później z kilku dzwon.

Nowa wystawa ma również charakter stałej wystawy interaktywnej. W trakcie zwiedzania ekspozycji, zwiedzający mogą m.in. wirtualnie zbudować elementy wozu konnego i złożyć wóz.

Nawiążemy współpracę z osobą znająca tajniki kołodziejstwa, w celu prowadzenia pokazów.

/Hanka Wawruch/

Zobacz ulotkę do wystawy